ENJEKSİYON HAKKINDA HERŞEY
Beyaz üçgen
içerisindeki alan kas içi (IM) enjeksiyonlar için de kullanılabilir
Boyun bölgesi yada dirsek gerisinden yapılan deri altı uygulama
Deri
altı
(DA): Birçok aşı ve tahriş edici olmayan, kolaylıkla emilen ilaçlar için tercih
edilen uygulama şeklidir.Küçükbaş hayvanlarda 18-20 gauge çaplı 2,5 cm uzunluğunda
iğneler kullanılmalıdır. Boynun kenarından veya dirseğin arkasındaki gevşek
bölgeler deri altı uygulamaları için uygundur. Bu enjeksiyonla enjekte edilen
maddeler, kas içi ve damariçi enjeksiyonları kadar hızlı bir şekilde vucuda
dağılmaz, ancak karkasda oluşabilecek görüntü kirliliğini azaltır. Uygulama
esnasında içeriğin yanlışlıkla damara uygulanmasını
önlemek için, pistonu bir miktar geri çekin ve kan gelmediğinden emin olun.
Eğer kan gelirse iğneyi tamamen dışarı çekin ve yeniden bölgeye yakın bir yere
uygulayın.
Uygulama için
deri bir miktar çimdiklenip çadır şeklini aldırılır. 45 derecelik eğimle ve yere
bakacak şekilde iğneyi uygulayın. Uygulama sonrası çekilen derinin bırakılması
ile ilacın enjeksiyon yerinden dışarı çıkması önlenmiş olur.
Kasiçi
(Kİ): Kas içine uygulanan enjeksiyonlar kan yoluyla
vücudun tüm dokularına çok hızlı bir şekilde yayılır. Kİ iğneleri yapmak için 2,5
,ila 3,5 cm uzunluğunda ve 18-20 G çapında bir iğne önerilir.
Enjeksiyon
yapmak için en iyi yer boyun kaslarıdır. Karkas hasarını ve potansiyel sinir
hasarını azaltmak için mümkün olduğunda arka kas gruplarından(arka bacaklar)
kaçınılmalıdır. Herhangi bir bölgeye en fazla 5 mL'den fazla ilaç
verilmemelidir. Enjeksiyon yapmadan önce şırıngan pistonu çekilir ve kan
gelmediğinden emin olunmalıdır.
Kİ
uygulamalarda özensiz ,temiz yapılmayan uygulamalar nedeniyle Clostridial
hastalıklar ortaya çıkabilmekte ve hayvanların ölümlerine neden
olabilmektedir.(Tetanoz, yanıkara veya maling ödem).
Damariçi
(Dİ): Dİ verilen enjeksiyonlar vücudun tüm dokularına
son derece hızlı bir şekilde yayılır. Bu uygulama , hayvanın dehidrasyon(sıvı
kaybı) ya da hastalığa bağlı olarak hemen ilaç ya da sıvı gerektirebileceği
durumlarda önemlidir. İshal, süt humması (hipokalsemi), çayır tetanisi
(hipomagnezemi) veya gebelik toksemisi durumları genellikle ani Dİ sıvıları
gerektirir. Enjeksiyonları veya sıvıları Dİ verirken, 1 ila 1 ½ inç uzunluğunda
ve 18-20 çaplı bir iğne kullanın. Büyük hacimli Dİ enjeksiyonları vermek için
en iyi yer boyun juguler damarıdır. Laktasyondaki süt keçilerinde süt damarı
bazen az miktarda sıvı enjekte etmek için kullanılabilir. Bir süt damarında
enjeksiyon yapılmaya çalışılması aşırı kan kaybı riski vardır ve bu olasılığını
azaltmak için küçük bir iğne kullanılması önerilir.
Damar
içine enjeksiyon işlemlerini veteriner hekiminize yaptırın.
Çünkü damarı bulma ve enjekte etme
işlemleri özen gerektiren durumlardır. Özellikle yünü kırkılmamış koyunlarda
damarı bulmak zor olabilmektedir. Ayrıca tüm intravenöz enjeksiyonlar çok
dikkatli verilmesi gereken ilaçlar olup tedavi
esnasında bile ani ölümlere neden
olunabilmektedir.
Meme
içi enjeksiyonu
Küçükbaş
hayvanlarda da, mastitis için antibiyotikler normalde kas içine verilir, ancak
meme kanalından memeye antibiyotik vermek için meme içi enjeksiyonda
yapılmaktadır.Bunlarda uygulama son noktası iğne olmayıp ince uzun plastik boru
tarzındadır. Meme koyunların çok hassas bir parçası olduğundan hafifçe ve
özenle çalışın.Bir koyunun meme kanalı ineğinkinden çok daha küçük ve daha
hassastır.
Tam tüp
boşaltıldıktan sonra, meme ucunu tutup ürünü meme içine masaj yaparak
dağıtılması gerekir.Tüpü yerleştirmeden önce memenin ucunu temizlemek de
önemlidir.
Enjeksiyon
İşlemlerinde Genel Bilgiler
·
Enjeksiyon yaparken ürünün doğru
uygulanması için mutlaka önceden bir veteriner hekimden bilgi alınız.
·
Kazara kendinize veya yardımcınıza batırma
ihtimaline karşı hazırlıklı olunuz. (Tetanoz riskini unutmayınız)
·
Enjeksiyonluk ürünlerin saklama
koşullarına ve sürelerine dikkat ediniz . Prospektüs talimatlarına uyunuz.
·
Eski şırıngaları, iğneleri ve ambalajı
güvenli bir şekilde imha ediniz.(Örneğin sobada yakabilirsiniz. İğneler bu
konuda risk oluşturabilir. Mutlaka kontrollü imha yapılmalıdır. Açıkta unutulan
iğne uçlarının sizler ve hayvanlarınız için tehlike oluşturacağını aklınızdan çıkarmayınız.
·
Uygun ilaca ve uygulama türüne göre
doğru iğne ve enjektör seçilmelidir. Yağlı ürünler asla dar çaplı iğneler ile
çekilmeye ve uygulanmaya çalışılmamalıdır. Bu hem sizin işinizi zorlaştırır hem
de uygulama yapılan hayvana eziyete döner.
·
Otomatik enjektörler uygulamada
kolaylık sağlarlar ancak uygulama sırasında sık sık enjektörde hava çekilip
çekilmediği kontrol edilmelidir.
·
Enjeksiyon bölgesinin temiz ve kuru
olmasına özen gösteriniz. Özellikle dışkı ile bulaşık ve ıslak bölgelere
enjeksiyondan kaçınınız. (Özellikle terli yada ıslanmış hayvanlara enjeksiyon
uygulamasından kaçınılmalı) İmkan varsa mutlaka bölge temizlenmeli kurutulmalı
ve dezenfekte(İyot içerikli bir ilaçla ve alkolle) edilmelidir. Özellikle
koyunlarda boyun bölgesi yünlü ise bir kırkım makası ile bölge kırkılarak
enjeksiyon yapılması önerilir.
·
Tekli enjektörler adından anlaşılacağı
üzere tek kullanımlıktır ve işlem bitiminde bertaraf edilmelidir. Ancak uzun
süreli kullanıma mahsus enjektörler uygulamalardan sonra tüm parçaları
sökülerek en az 15 dakika kaynatılarak tekrar kullanılabilir. Temiz bir kağıt
havluda kurulanıp tekrar monte edilmelidir. Şırınganıza bulaşacak her türlü
pislik mikrop üretecek olup bunu hayvanlarınıza kendiniz enjekte etmiş
olacaksınız. Kaynatılamayan parçalar alkolle muamele edilebilir. (Özellikle
ahır ve ahıllarda toz toprak ve dışkının bulunduğu ortamlarda
·
İçinde unutulan dezenfektan özellikle
canlı aşı kullanımında aşıları etkisiz kılabilir veya bu dezenfektanlar hayvana
enjekte edilmesi durumunda enjeksiyon bölgesinde tahriş meydana getirir.
·
Kalabalık hayvan sürülerinde yapılacak
enjeksiyon uygulamalarında uygulama yerinin dezenfeksiyonu oldukça zahmetli ve
zaman kaybettiren bir uygulama olacaktır. Bu yüzden dezenfeksiyona dikkat
edilememesi durumunda en azından olabildiğince temiz ve kuru bölgeye, sık sık
iğne ucu ve eldivenlerinizi değiştirerek aşılamayı gerçekleştirebilirsiniz.
·
Her enjeksiyon esnasında ve sonrasında
allerji ve anaflaksi (ileri derece şok koma hali) meydana gelme riski vardır. Ne
kadar hızlı gerçekleşirse o kadar şiddetlidir. Bir hayvanın enjeksiyondan sonra
beklenmedik bir şekilde yere yatması,titreme ağızdan köpük veya kanlı köpük
gelmesi, karnının şişmesi nefes alıp vermede zorluk yaşaması durumunda hemen
atropin ve antihistaminik ilaçlar hazırda bekletilmelidir. İmkan olmadığı
durumlarda ilk müdahale yapılıncaya kadar hayvanların ıslatılarak yada hava
soğuksa dışarıya çıkarılarak damarların daraltılmasına çalışılmalıdır.
·
Aynı şırıngaya gerekli temizlik
yapılmadan farklı ikinci bir ilaç çekmeyim. Mümkünse aynı iğneyi diğer hayvanlarda
da kullanmamaya çalışın. Karıştırılan ilaçların etkileri azalabilir veya
beklenmedik bir kimyasal reaksiyona neden olabilir; Paylaşan iğneler
hastalıkları bir hayvandan diğerine yayabilirler.
·
Enjeksiyon işlemi için hayvanların
uygun tutulma alanları oluşturulmalıdır. Hayvanlar ürkütülmeden kolaylıkla aşı
yoluna sevk edilebilmelidir.Bu tür imkanlara sahip olmayan işletmelerde
hayvanlar tek tek elle yakalanmak zorunda kalmaktadır. Bu durum hayvanların
koşturulmasına, ürkmesine ve ezilmelere ve aşılama esnasında veya sonrasında
atıklara neden olmaktadır.
·
Aşılama yapılan hayvanların
karışmaması veya unutulmaması için işaretleme kalemleri, boya spreyleri
bulundurulmasında fayda vardır.
·
Ahılda, enjeksiyon yapılan hayvanların
enjeksiyon yapılmamış hayvanlara ile kazara karışmasını engelleyecek yada
hayvanların enjeksiyon yapılmadan kaçmalarını engelleyecek tedbirler mutlaka alınmalıdır. Enjeksiyon
yapılan hayvanların bazen henüz aşılanmamış hayvanların yanına dönmek
istemeleri bu süreçte topluca ahılın içine tekrar yönelmeleri sözkonusu
olabilmektedir.
· Bacak
ya da bel gibi değerli et kısımlarına ilaç verilmemelidir. Çünkü bu alanlarda
enjeksiyonla ilgili herhangi bir problem, değerli etin önemli kısımlarının
kesilip atılmasını gerektirebilir. Bunun yerine, enjeksiyonları boyun gibi
düşük kaliteli et bölgelerine
uygulanmalı.
Şırıngaya
Ürün Doldurma
Yeni bir şişe ürünü şırıngaya
çekmeniz gerekiyorsa bazen zorluk yaşanabilir. Çektiğiniz ürün şişeye tekrar
boşalabilir. Çünkü yeni şişenin içinde hava yoktur. Bu yüzden yapılacak en
basit uygulama boş enjektöre biraz hava çekip şişeye batırılıp havayı şişenin
içine veriniz. Sonrası rahatlıkla ürünü enjektöre çekebileceksiniz. Hatta
şişeye fazladan bir iğne takarak dolum işlemini bu şişeye takılı iğneden
yapılmasıbu problemi halledecektir.
İğnelerin
Seçimi
Bir enjeksiyon işlemi uygulama
bölgesine göre doğru iğne boyutunu seçmekle başlar. Seçilen iğne deliğinin
kalınlığı verilen ilacın viskozitesi (yağlı sulu) ile orantılı olması gerekir.
İğne çapı yağlı ilaçlarda büyük sulu ilaçlarda ince olmalıdır. Ancak
numaralandırma yapılırken büyük G iğneler ince çaplı düşük G iğneler kalın
çaplı iğneleri ifade eder. Örneğin sulu çözeltiler için 20 veya 22G iğneler
veya daha yağlı ilaçlar için 18 ila 20G iğneler verilebilir.
İğnenin uzunluğu da enjeksiyonun
türü ve uygulama yolu ile ilgilidir. Derinin altındaki enjeksiyonlarda ,
özellikle ince hayvanlar için ¾ inçlik (18 mm) bir iğne uygundur. Kasiçi
enjeksiyonlar veya daha ağır hayvanlar için 1 inç (25 mm) veya 1½ inç (35mm)
iğneler iyi çalışır.
